BERGAMOT AĞACI
Anavatanı Batı Hindistan olan Bergamot fidanı turunçgillerden bir meyve fidanı çeşididir. Armut şeklinde olan meyvenin tadı ekşidir. Meyve kabuğu yeşil renkte ve pürüzlü, meyve içi suludur. Meyvenin yaprakları ve meyvenin kabukları esans yapımında kullanılır. Yapılan esans çaylarda aroma vermek için kullanılır. Ayrıca meyveden bergamot yağı elde edilerek ilaç sanayinde ve parfüm yapımında kullanılmaktadır. Yüksek oranda C vitamini içermektedir. Sindirim sisteminin çalışmasında etkilidir. Yağı depresyona karşı etkilidir.Rahatlatıcı etkisi ile uyku bozukluklarına iyi gelir. Böbreklerin düzenli çalışmasını sağlar.
TURUNÇGİL (NARENCİYE) ANAÇLARININ ÖZELLİKLERİ
Turunç
Turunç günümüze kadar Akdeniz Havzasında ve gerekse diğer turunçgiller üreticisi ülkelerde portakal, mandarin, limon ve altıntoplar için en çok kullanılan anaç olmuştur. Turunç üzerine aşılı ağaçlar orta kuvvetli ve irilikte ağaçlar oluşturmaktadır. Kaba limon anacına göre daha yavaş büyümektedir. Bu anaç üzerine aşılı çeşitlerin kuraklığa dayanımı orta derecedir. Turunç yüksek toprak pH’sına orta derecede dayanım gösterdiği için ağır, drenajı zayıf topraklarda yaygın olarak kullanılmaktadır Turunç ağır topraklarda gelişebilir, kirece karşı dayanıklıdır ve kazık kök yapmaya eğilimlidir. Turunç üzerine aşılı ağaçlar standart büyüklükte taç oluştururlar. Tüm Akdeniz bölgesinde yaygın olarak kullanılır.
-Kolay çoğaltılır.
-Kireçli topraklara dayanıklıdır.
-Tristeza (Göçüren) ve uçkurutan hastalıklarına duyarlıdır.
-Cüceleşme, gözenek virüs hastalığı ve kök boğazı çürüklüğüne dayanıklıdır.
-Ağır topraklarda gelişebilir, kazık kök eğilimi vardır.
-Turunç üzerine aşılı ağaçlar standart taç oluştururlar ve uzun ömürlü olurlar.
-Derin kök oluşturduğundan kuraklığa karşı dayanımı iyidir.
-%85-90 oranında poliembrioni göstermektedir.
Üçyapraklı
Subtropik koşullarda yaprağını döken bir anaçtır. Önemli özelliklerinden biri soğuğa dayanıklı olmasıdır. Ancak sıcak iklimlerde soğuğa hassastır. Kök sistemi nispeten küçük olup, ağır-killi topraklara uyum sağlayabilmektedir. Üç yapraklı, üzerine aşılı ağacı erken meyveye yatırır ve meyve kalitesini olumlu yönde etkiler. Türkiye’de nemli olan Doğu Karadeniz’de ve az miktarda Finike-Kumluca civarlarında kullanılır.
-Kök boğazı çürüklüğüne dayanıklıdır.
-Akdeniz iklim kuşağında sorunları vardır.
-Daha çok Karadeniz ve Ege kıyı şeridinde yaygındır.
-Erken verim alınmasını sağlar.
-Cüceleşme hariç diğer virüs hastalıklarına dayanıklıdır.
-Kireçli ve tuzlu topraklara dayanamaz, kloroz başlar. Nematod’a da duyarlıdır.
-Portakal ve satsuma için uygun bir anaçtır.
-Bodurlaştırma özelliği vardır
Carrizo ve Troyer Sitranjları
Çevre şartlarına uyum ve daha iyi uyuşma özelliklerinden dolayı Üç Yapraklıya göre daha yaygın kullanılmaktadırlar. Günümüze dek pek çok sitranj elde edilmiş olup yaygın olarak kullanılan sitranjlar Carrizo ve Troyerdir. Her iki anaç da aynı tohumdaki embriyolardan meydana gelmiş olmasına rağmen Carrizo’nun büyüme gücü Troyer’den fazladır. Her iki sitranj da Tristeza (Göçüren), Xyloporosis (Gözenek) ve Psorosis (Kavlama) hastalıklarına toleranttır. Bu anaçlar Exocortis (Cüceleşme) hastalığına karşı duyarlıdır. Kireçli topraklara Üç Yapraklıdan daha iyi uyum gösterirler. Genel olarak tuzlu topraklarda zayıf gelişirler ve soğuğa orta derecede dayanıklıdırlar. Eureka grubu limonlarla (ör. Kütdiken) genelde, Lizbon grubu limonlarla (ör. İnterdonato) bazen uyuşmazlar. Sitranjlar (özellikle Carrizo) limon dışındaki türlerde genelde turunçtan daha iyi performans göstermelerine rağmen Exocortis’e duyarlı olduklarından dikkat edilmeli, özellikle budama aletleri vs. iyi bir şekilde dezenfekte edilmelidir. Dünyada Akdeniz havzası, ABD ve diğer bazı ülkeler ile Türkiye’de Ege Bölgesinde anaç olarak kullanılmaktadırlar.
-Ağaçlar standart büyüklükte olur. Soğuğa dayanıklı ancak nematod ve kök boğazı çürüklüğüne duyarlıdır.
-Portakal (Washington, Moro), altıntop (Marsh Seedlees, Red Blush) ve mandarin (özellikle Satsuma) ve Lizbon limonuyla uyuşması iyi bilinmektedir.
-Kirece ve kuru topraklara üç yapraklıdan daha dayanıklıdır.
-Üzerine aşılı çeşitlerde çinko ve magnezyum noksanlığı görülebilir
Kaynak: TURUNÇGİL ANAÇLARI Erdemli-2012 Übeyit SEDAY Ziraat Mühendisi Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu
